ปราสาทตาพรหม เมืองเสียมราฐ ประเทศกัมพูชา เป็นวัดในพุทธศาสนา หรือ เป็นราชวิหาร ที่สร้างในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ในปี พ.ศ. 1729 คือ 834 ปี จึงไม่ได้สร้างให้สูงใหญ่ตามคติการสร้างของปราสาทแบบพราหมณ์-ฮินดู
ทางเข้าประกอบด้วยซุ้มประตูทางเข้า ชั้นนอกและชั้นใน บริเวณผนังที่อยู่เชื่อมระหว่างซุ้มประตูทางเข้าชั้นนอกและชั้นในมีการสลักภาพตามคติธรรมของพุทธศาสนานิกายมหายาน
ปราสาทแห่งนี้ถูกสร้างขึ้นเพื่ออุทิศให้แก่พระราชมารดาของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 คือพระนางชัยราชจุฑามณี ผู้เปรียบประดุจกับพระนางปรัชญาปรมิตา ซึ่งหมายถึงเมื่อพระองค์เป็นอวตารของพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร พระราชมารดาของพระองค์จึงเปรียบดังพระนางปรมิตา
หน้าบันและทับหลัง ตามปรางค์ปราสาท หรือ ซุ้มประตูทางเข้า จะมีภาพสลักเกี่ยวกับพุทธประวัติ และ คติธรรมของพุทธศาสนานิกายมหายาน แต่ไก็ด้ถูกทำลายไปมาก ในช่วงกษัตริย์ที่นับถือฮินดูได้ขึ้นมามีอำนาจ
จุดเด่นของที่นี่ คือ ต้นที่ใหญ่เกาะกุมปราสาทนี้ เรียกว่า ต้นสะปง หรือภาษาไทยเรียกว่า ต้นสำโรง ซึ่งได้ช่วยเกาะกุม ประคองยึดตัวปราสาทไม่ให้พังลงมาได้ ซึ่งเป็นจุดที่นักท่องเที่ยวมาที่นี่ก็ต้องถ่ายภาพ หรือ เซลฟี เอาไว้เป็นที่ระลึก
และวงการภาพยนต์ระดับฮอลลีวู๊ด ได้ใช้จุดนี้ เป็นฉากถ่ายทำภาพยนต์หลายเรื่องเช่น Kingkong , Indiana Jones และ Tomb Rider
หลังได้ชม ปราสาทตาพรหมแล้ว รวมกับข้อมูลที่ได้ศึกษามาก่อนหน้านี้ ก็ได้ข้อสรุปจากข้อสงสัยว่าทำไมปราสาทแห่งนี้จึงสร้างได้อย่างยิ่งใหญ่ สวยงาม
อันแรกเลยก็คือมาจากความเชื่อ ความศรัทธาต่อศาสนาอย่างแรงกล้า
นอกจากนี้ เชื่อว่า มาจากสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวยด้วยคือ
1.ความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่ คือ มีต้นไม้ใหญ่เยอะ ซึ่งคาดว่าจะเป็นเครื่องมือสำคัญในการก่อสร้าง เช่น การทำเครนสำหรับยกหิน การทำล้อเลื่อนสำหรับชักลากหิน
2.มีพื้นที่ราบโดยรอบเหมาะในการทำนาปลูกข้าว ซึ่งจะเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญ
3. มีช้างจำนวนมากในพื้นที่แถบนี้ ซึ่งจะช่วยชักลากหินขนาดใหญ่ได้
4.มีผึ้งทำรังบนต้นไม้จำนวนมาก ซึ่งเป็นแหล่งอาหารหรือพลังงานสำคัญ สำหรับแรงานก่อสร้างที่ทำงานหนัก
และ 5.มีต้นยางนาจำนวนมาก ที่เป็นแหล่งพลังงานสำหรับทำเชื้อเพลิงได้อย่างดีด้วย
อันนี้เป็นข้อสังเกตุส่วนตัวครับ ไม่ได้มีผลการศึกษาใดๆ รองรับทั้งสิ้นครับ อาศัยเชิงประจักษ์ จากสิ่งที่เห็น แล้วนำมาสันนิษฐานเอาครับ
